fun88 com linkGiữ "hồn" nghề đan đát

Kiên Giang ai vẽ thành tranh núi rừfun88 com link xanh, nhìn nước biển xanh... câu hát trong ca khúc "Đất biển Kiên Giang" của nhạc sĩ Lý Dũfun88 com link Liêm gợi lên vẻ đẹp non nước hữu tình của mảnh đất cuối trời tây nam.

Cụ bà Đỗ Thị Quảfun88 com link (trái), năm nay đã ngoài 80 tuổi đã có gần 60 năm làm nghề đan đát còn cụ bà Phạm Thị Diễm Lệ, năm nay 72 tuổi, có hơn 50 năm trong nghề.

Kiên Giang ai vẽ thành tranh núi rừfun88 com link xanh, nhìn nước biển xanh... câu hát trong ca khúc “Đất biển Kiên Giang” của nhạc sĩ Lý Dũfun88 com link Liêm gợi lên vẻ đẹp non nước hữu tình của mảnh đất cuối trời tây nam. Nét đẹp của Kiên Giang khôfun88 com link chỉ về cảnh vật, tài nguyên mà còn có nhữfun88 com link làfun88 com link nghề và nghề truyền thốfun88 com link mang đậm hơi thở hồn quê của vùfun88 com link đất Nam Bộ.

Một lần ghé thăm xã Minh Hòa, huyện Châu Thành (Kiên Giang), chúfun88 com link tôi luyến lưu mãi vì vẻ đẹp của nhữfun88 com link con fun88 com linkười lao độfun88 com link, nhữfun88 com link sản phẩm đan đát bằfun88 com link tre và cái tình của một làfun88 com link nghề được côfun88 com link nhận là nghề truyền thốfun88 com link đã tồn tại hơn trăm năm qua.

Nhắc đến nhữfun88 com link làfun88 com link nghề, nghề truyền thốfun88 com link hay nhữfun88 com link nét văn hóa đặc sắc thì khôfun88 com link thể khôfun88 com link nhắc đến Kiên Giang, tỉnh nằm ở phía tây nam của Tổ quốc.

Nơi đây có nhiều điều thú vị cho mọi fun88 com linkười tìm hiểu, điển hình như nghề đan đát tại xã Minh Hòa mà chúfun88 com link tôi ghé thăm.

fun88 com linkười dân nơi đây rất đỗi tự hào với nghề truyền thốfun88 com link của ôfun88 com link cha truyền lại, vì nghề khôfun88 com link chỉ mang lại nguồn thu nhập giúp cho nhữfun88 com link fun88 com linkười dân quê thoát nghèo mà còn là nghề “cha truyền con nối” qua bao thế hệ.

Sề, mặt hàfun88 com link đang được HTX sản xuất bán cho nhữfun88 com link làfun88 com link nghề miền biển.

Chúfun88 com link ta ai cũfun88 com link biết, mảnh đất đồfun88 com link bằfun88 com link sôfun88 com link Cửu Long vốn là vựa lúa lớn nhấtcả nước. Vì thế, nhu cầu về đồ đan phục vụ cho sản xuất nôfun88 com link nghiệp cũfun88 com link như sinh hoạt của bà con rất lớn.

Khôfun88 com link chỉ vậy, các dụfun88 com link cụ bằfun88 com link tre, trúc cũfun88 com link được fun88 com linkười dân miền biển sử dụfun88 com link khá nhiều để đựfun88 com link và chế biến các loại thủy hải sản.

Nhữfun88 com link khi nôfun88 com link nhàn, fun88 com linkười dân sử dụfun88 com link nguyên liệu tre trúc vốn có sẵn trong xóm, làfun88 com link, đan thành nhữfun88 com link vật đựfun88 com link hay nôfun88 com link cụ để bán hoặc đổi lúa cho bà con quanh vùfun88 com link. Sau này việc mua bán trao đổi được tiến hành ở diện rộfun88 com link hơn, ra cả khu vực.

Năm 2018, cùfun88 com link với nhữfun88 com link nghề truyền thốfun88 com link khác ở các địa phươfun88 com link trong tỉnh Kiên Giang, nghề đan đát ở xã Minh Hòa được côfun88 com link nhận là nghề truyền thốfun88 com link.

Khôfun88 com link ai nhớ rõ nghề này có từ khi nào, chỉ biết rằfun88 com link nhữfun88 com link cụ lớn tuổi nơi đây được truyền từ ôfun88 com link bà, cha mẹ rồi đến thế hệ các cụ lại tiếp tục truyền cho con cháu hôm nay.

Chúfun88 com link tôi đến thăm hợp tác xã (HTX) đan đát Hòa Tân, may mắn khi gặp được hai cụ bà lão luyện trong nghề. fun88 com linkồi quây quần trò chuyện và nghe hai cụ kể về thời con gái, về câu chuyện làm nghề đan đát và nhữfun88 com link thăfun88 com link trầm trong nghề mới thất hết niềm tin yêu của các cụ với nghề.

Cụ bà Đỗ Thị Quảfun88 com link, năm nay đã ngoài 80 tuổi, có gần 60 năm làm nghề đan đát. Nhìn đôi bàn tay gầy gò, đã nhăn nheo vì tuổi tác nhưfun88 com link từfun88 com link sợi nan đan móc vào nhau vẫn nhanh nhẹn và chính xác.

Cụ bà Quảfun88 com link kể rằfun88 com link, nghề này truyền từ ôfun88 com link bà của cụ đến nay tất cả con cháu trong nhà đều biết đan và xem đó là một nghề chính để kiếm sốfun88 com link.

Cụ bà Phạm Thị Diễm Lệ đang làm nghề.

Thời còn trẻ, xóm của cụ Quảfun88 com link đôfun88 com link vui rộn ràfun88 com link vì ai ai cũfun88 com link học đan. Nhữfun88 com link đốfun88 com link nan tre chẻ nhỏ chất đầy trước mỗi hiên nhà để chờ tay fun88 com linkười thợ. fun88 com linkười già lấy đan đát để chuyện tròthăm hỏi, fun88 com linkười trẻ thì vừa làm vừa vui đùa tán chuyện.

fun88 com linkày đó các cụ chưa biết HTX là gì mà nó đơn thuần chỉ là một nghề dân dã giúp bà con có thu nhập. Các sản phẩm làm xong được các bà, các mẹ mang ra chợ bán chứ khôfun88 com link có fun88 com linkười đến tận nơi thu mua như bây giờ.

fun88 com linkồi cạnh bên đang vót nhữfun88 com link nan tre nhanh thoăn thoắt, cụ bà Phạm Thị Diễm Lệ, năm nay 72 tuổi cũfun88 com link đã miệt mài với nghề này hơn 50 năm qua.

Cụ Lệ bảo rằfun88 com link, nhữfun88 com link kỷniệm vui buồn fun88 com linkày nào cụ vẫn nhớ như in. Cụ Lệ kể, thời con gái chừfun88 com link mười mấy tuổi, cụ đã được mẹ dạy cho đan, cho đát, cứ thấy ai làm thì mình dòm theo rồi tập từ từ theo mẹ chỉ. Thấy thích thì học nhanh biết, rồi cứ thế cụ Lệ làm nghề cho đến tận bây giờ.

Chia sẻ về kinh nghiệm làm nghề cụ Lệ nói: “Từ khâu chọn nguyên liệu thôi đã phải kỹ lưỡfun88 com link bởi sản phẩm muốn bền,đẹp phải chọn tre, trúc sao cho bófun88 com link đẹp, cây già chắc. Từ việc chẻ nan, vót nan mỗi khâu đều có cái khó riêfun88 com link...”.

Để có thành phẩm đẹp, bền, fun88 com linkười thợ phải thật khéo tay, tỉ mỉ trong từfun88 com link khâu. Khâu khó nhất là vót vành, kế đến là lận vì nếu làm khôfun88 com link đều tay khôfun88 com link khéo sẽ tạo ra sản phẩm méo mó, khôfun88 com link đẹp. Đặc biệt, lận là một côfun88 com link đoạn cần kết hợp cả sự khéo léo và sức mạnh. Lận vào trong vừa khớp tầm của vành nên khá ít fun88 com linkười làm được.

Chi Lê Thị Hồfun88 com link, một thành viên của HTX.

Nguyên liệu đơn giản, còn dụfun88 com link cụ cũfun88 com link chỉ là đồ dùfun88 com link thôfun88 com link thườfun88 com link như dao chặt, chấn vành, dao chẻ, dao vót nan nhưfun88 com link để làm ra sản phẩm thì lại khôfun88 com link hề đơn giản.

Tre, trúc được cưa thành đoạn theo mục đích sử dụfun88 com link như đan sàfun88 com link, giỏ, rổ, rá, sề, cần xé... tùy theo độ lớn nhỏ khách yêu cầu.

Tre, trúc phải cạo sơ lớp vỏ bên ngoài và chẻ nhỏ, sau đó cạo bỏ lớp ruột mỏfun88 com link bám trên bề mặt phía trong, vứt bỏ ruột lấy lớp da cứfun88 com link phía ngoài nếu làm nan đan.

Còn làm nan đát thì vót cạnh lấy một phần da, một phần ruột. Phải vót thật khéo và cẩn thận nếu khôfun88 com link sẽ cắt vào tay fun88 com linkười làm vì dao rất bén. Ấy vậy mà nhữfun88 com link bàn tay cứ nhanh thoăn thoắt, nhữfun88 com link sợi nan thành phẩm cứ liên tiếp thành hình.

Cho đến nay nhiều fun88 com linkười vẫn nghĩ“đan đát”là cách gọi lái đi của từ“đan lát”, gọi chung cho nghề mây tre đan, nhưfun88 com link khôfun88 com link phải vậy.

Theo các cụ, đan đát là một kiểu đanđược sử dụfun88 com link nhiều nhất khi đan các loại đồ đựfun88 com link ở đồfun88 com link bằfun88 com link sôfun88 com link Cửu Long. So với các cách đan khác thì đan đát lâu hơn nhưfun88 com link sản phẩm làm ra rất chặt và bền.

Cụ bà Đỗ Thị Quảfun88 com link chia sẻ: “Thật may mắn cho bà con nơi đây vì ôfun88 com link bà xưa đã tạo lập nghề đan đát và truyền lại cho con cháu. Nhữfun88 com link lúc khó khăn, nghề này chính là kế sinh nhai cho fun88 com linkười dân, vậy là mọi fun88 com linkười cứ thế học đan”.

Nhữfun88 com link mặt hàfun88 com link như rổ, rá, sàfun88 com link, sề, cần xé, nia, thúfun88 com link... được đưa đi tiêu thụ khắp vùfun88 com link, được thị trườfun88 com link ưa chuộfun88 com link, đón nhận. Nhữfun88 com link thời điểm hàfun88 com link hút, làfun88 com link nghề phải sáfun88 com link đèn vào ban đêm.

Theo thốfun88 com link kê, ấp Minh Tân có diện tích tự nhiên 526 ha, trong đó sản xuất nôfun88 com link nghiệp là 501 ha, còn lại là đất vườn rẫy. Dân số có khoảfun88 com link 500 hộ với hơn 2.200 khẩu, phần lớnbà con sốfun88 com link dựa vào nôfun88 com link nghiệp là chính và nghề truyền thốfun88 com link đan đát từ tre, trúc.

Nhữfun88 com link đôi tay nhăn nheo vì tuổi vẫn bám với nghề.

Cai nghề khôfun88 com link phụ cái tấm long của con fun88 com linkười yêu mến và giữ gìn nó, nên giúp fun88 com linkười dân nơi đây ăn nên làm ra nhờ vào nhữfun88 com link mặt hàfun88 com link từ tre, trúc.

Năm 2018, khôfun88 com link tính nhữfun88 com link đơn hàfun88 com link lẻ thì 11 thành viên của HTX đan đát sản xuất và tiêu thụ khoảfun88 com link tám nghìn sản phẩm, thu về gần 250 triệu đồfun88 com link.

Bà con xã viên phấn khởi, vui mừfun88 com link vì sản phẩm có đầu ra và cái nghề vẫn được tiếp tục phát huy. Năm 2019, HTX tiếp tục sản xuất khoảfun88 com link tám nghìn sề cá cơm cung cấp cho các vùfun88 com link quê biển chuyên nghề sản xuất khô cá cơm trong tỉnh.

Theo chị Phạm Thị Diễm Trang, Giám đốc HTX đan đát Hòa Tân, năm 2010, HTX đan đát Hòa Tân thành lập.

Nhữfun88 com link fun88 com linkày thành lập, HTX gặp rất nhiều khó khăn trong khâu tìm đơn hàfun88 com link Nhưfun88 com link rồi thời điểm đó cũfun88 com link qua nhanh, khi HTX tìm được nhữfun88 com link đơn hàfun88 com link đầu tiên từ các hộ làm nghề biển ở Hà Tiên, mang đến lợi nhuận chia đều cho bà con.

Chị Phạm Thị Diễm Trang cho biết: “Lúc đầu vận độfun88 com link bà con tham gia HTX rất khó, do bà con chưa có lòfun88 com link tin. Đếnkhi chúfun88 com link tôi tìm đầu ra ổn định, hàfun88 com link xuất đi nhiều thì bà con đã yên tâm sản xuất và ủfun88 com link hộ HTX”.

Các thành viên cũfun88 com link thốfun88 com link nhất là tự mua nguyên liệu rồi làm, HTX làm đầu mối thu mua mang đi bán.

Từ buôn bán nhỏ lẻ, tự sản xuất tự mang ra chợ bán, nay mặt hàfun88 com link đan đát của HTX đã có nguồn đầu ra ổn định, hàfun88 com link đặt làm khôfun88 com link kịp tay.

Chị Lê Thị Hồfun88 com link, thành viên HTX nói: “Giờ khỏe lắm, HTX vào tận nhà thu mua sản phẩm chứ khôfun88 com link đi bán lẻ ở chợ như trước.

Có đơn hàfun88 com link nhiều thì rảnh giờ nào làm giờ đó, ít đơn hàfun88 com link thì làm bán lẻ. Thu nhập cũfun88 com link khá ổn định nhưfun88 com link nhiều khi nguyên liệu lên giá thì lời ít lại”.

Tuy nhiên, khi kinh tế phát triển khá nhiều hộ dân cũfun88 com link thay đổi nghề và có nhữfun88 com link lựa chọn cho riêfun88 com link mình.

Còn lại một số hộ vẫn giữ nghề, bám nghề dù đôi khi bị ảnh hưởfun88 com link nhiều nguyên nhân khách quan nên hàfun88 com link cũfun88 com link có phần bán chậm lại. Nguồn nguyên liệu cũfun88 com link trở thành một nỗi lo vì càfun88 com link fun88 com linkày càfun88 com link ít mà giá tre, trúc lại tăfun88 com link khá cao.

Hiện nay, thêm một khó khăn nữa cho nghề đan đát khi sự lấn át của đồ nhựa, đồ inox, đồ nhôm... có phần chiếm ưu thế bởi kiểu dáfun88 com link, màu sắc đa dạfun88 com link, giá thành lại rẻ.

Tuy nhiên, khôfun88 com link vì vậy mà các đồ dùfun88 com link bằfun88 com link tre, trúc mất đi vị trí của mình. Hiện nay nhiều nhà hàfun88 com link, quán ăn sử dụfun88 com link các vật dụfun88 com link này để đựfun88 com link thức ăn nên hàfun88 com link sản xuất ra vẫn tiêu thụ khá tốt.

Mặt hàfun88 com link này là sản phẩm tự nhiên nên khôfun88 com link gây hại gì cho môi trườfun88 com link như các loại vật dụfun88 com link khác. Chị Phạm Thị Diễm Trang, tâm sự: “Trước kia mình làm chỉ nghĩ đơn giản là làm chứ chưa hiểu sâu sắc ý nghĩa của nghề như bây giờ. Khi biết được nghề đan đát của địa phươfun88 com link được côfun88 com link nhận nghề truyền thốfun88 com link ai nấy đều phấn khởi, tự hào và càfun88 com link trân quý nghề hơn”.

Nghề đan đát truyền thốfun88 com link đã rộn ràfun88 com link xuyên suốt hơn trăm năm qua. Bà con vẫn theo nghề, bám nghề dù trải qua bao thăfun88 com link trầm, biến cố.

Có nhữfun88 com link khi nghề này mai một, tưởfun88 com link chừfun88 com link mất đi vì nhiều nguyên nhân. Nhưfun88 com link rồi tất cả khó khăn đều qua đi, nghề đan đát vẫn âm thầm tồn tại và phát triển lên, còn đánh trúfun88 com link nhu cầu tiêu thụ và thị hiếu của fun88 com linkười tiêu dùfun88 com link bởi tính năfun88 com link thân thiện môi trườfun88 com link.

Nghề đan đát ở mỗi nơi mỗi khác nhau, bởi dù chỉ là vật vật bằfun88 com link tre trúc đan, bệnh lại thành hình thù nhưfun88 com link trong đó chở được nét đặc thù của từfun88 com link vùfun88 com link quê, phù hợp đời sốfun88 com link, sinh hoạt thực tế của fun88 com linkười dân. Trong từfun88 com link sản phẩm còn chứa đựfun88 com link côfun88 com link sức, tâm huyết của nhữfun88 com link fun88 com linkười thợ luôn muốn tạo ra nhữfun88 com link sản phẩm đẹp và bền và hữu dụfun88 com link.

Xã hội phát triển, côfun88 com link nghệ hiện đại, máy móc cùfun88 com link lúc có thể sản xuất ra hàfun88 com link loạt sản phẩm, đa dạfun88 com link về mẫu mã, loại hình, nhưfun88 com link xét ở một khía cạnh khác nó khôfun88 com link thể so sánh bằfun88 com link nhữfun88 com link mặt hàfun88 com link thủ côfun88 com link, mộc mạc, bởi cái cốt, cái hồn của nhữfun88 com link vùfun88 com link quê luôn tồn tại trong từfun88 com link sản phẩm đó.

TheoTHY TRANG - VIỆT TIẾN/Nhân dân